Column Ron Koenen
Column Ron Koenen Cartoon Ted Lenssen

F-35-herrie geen ver-van-mijn-bed-show meer

Column

Oeps, wat zeg je? Krijgen we ook in Vierlingsbeek te maken met overlast van F-35’s? Het zou zomaar kunnen, als je de geluiden vanuit het Friese land – rondom Vliegbasis Leeuwarden –   hoort. Het is dan ook niet vreemd dat er ruim zeshonderd regionale bezwaren bij Defensie zijn binnengekomen over de voorgenomen heropening van vliegbasis De Peel in Vredepeel, 13,7 kilometer ten zuidwesten van Vierlingsbeek. De plannen stuiten inmiddels op veel verzet. De meeste protesten (150) kwamen uit Milheeze. En hoeveel protesten diende Vierlingsbeek in? Vijf!

Ja, ik zeg het eerlijk: ook ik schrok onlangs pas wakker. Natuurlijk, je hebt er weleens over gehoord en gelezen. Over de reactivatie van vliegbasis De Peel. Maar Vredepeel, da’s toch ver genoeg weg? Daar krijgen we in Vierlingsbeek toch geen overlast van?

Nou, zo zeker is dat niet. In verschillende media verschenen vorige week alarmerende berichten: meer dan zeshonderd zienswijzen kreeg Defensie te verwerken voor haar plan om vanaf De Peel twaalf F-35-jachtvliegtuigen jaarlijks drie periodes van zes weken of een periode van 24 weken te laten vliegen. Een eerste signaal over de zorgen die er leven. Veel mensen weten inmiddels dat het geen ver-van-mijn-bed-show (meer) is. Want mocht De Peel promoveren tot een bijkantoor van het twintig kilometer verderop gelegen Volkel, dan is de kans groot dat inwoners woonachtig in de regio van de basis daar overlast van gaan ondervinden.

Tel daarbij op de groei van de herrie vanaf Volkel, waar in de loop van volgend jaar ook de eerste F-35-jachtvliegtuigen gestationeerd worden, en de zorgen worden er niet minder om. De landingsbaan van het vliegveld De Peel ligt in noordoostelijke richting. Richting Vierlingsbeek en Overloon dus. Afhankelijk van de wind zullen de vliegtuigen over die dorpen opstijgen of landen. Gezien de ervaringen met Leeuwarden zal dus in een groot gebied, naar verluidt tot wel dertig kilometer, het opstijgen en landen van de vliegtuigen te horen zijn. 

Mijn collega Henk Baltussen zocht het afgelopen week voor zijn column in het Venrayse nieuwsblad Peel en Maas minutieus uit: Nederland kocht voor 5 miljard euro 46 F-35-toestellen (er kunnen er nog wat bij komen) die worden verdeeld over Volkel, Leeuwarden en De Peel, dat er twaalf krijgt. Daarbij staan in Arizona (VS) permanent enkele Nederlandse F-35-jagers gestationeerd.

Maar hoe zit het nou met die herrie? Het Noorse Ørland ontving in 2017 de eerste JSF’s, waarna de hel losbrak, zei locoburgemeester Hans Kristian Norset destijds. Inwoners kwamen in opstand,130 woningen werden gesloopt omdat tegen dat onvoorstelbare kabaal niet op te isoleren viel, duizend woningen werden wel geïsoleerd. Hoe kan dat? Klopten de rekenmodellen niet, sloten de beslissers de ogen voor de cijfers, stonden er wat komma’s en punten verkeerd?

Nu in Nederland sinds 2019 de kabaalbakken rondvliegen, gaat het hard met de klachten. Een willekeurige greep: volgens het Brabants Dagblad kwamen in 2020 vier keer zoveel klachten (1277) binnen over Volkel, door onder meer extra oefeningen met de F-35. “Zorgelijk”, zei Marcel van Egmond, commandant van de vliegbasis Volkel. Burgemeester Hellegers: “Ik heb de oplossing niet, maar als het aantal klachten zo hoog blijft, hebben we een probleem.”

Voorjaar volgend jaar komt de F-35 definitief naar Volkel. In De Stentor in mei dit jaar zegt een inwoner van het dorpje Cornjum bij de vliegbasis Leeuwarden: “Ramen trillen in de kozijnen, autoalarmen gaan af en de hond vlucht als de JSF overkomt.” Niet alleen van de herrie worden de inwoners volgens de krant horendol. “Het geluid is daarbij angstaanjagend.”

Op 16 december meldt Omroep Friesland het volgende over het F-35-geweld: “Kinderen spelen niet meer buiten, huisgenoten verstaan elkaar niet meer, lessen op school kunnen niet doorgaan, hinder bij thuiswerkers, overlast én toenemende boosheid, gegoochel met cijfers en data door de vliegbasis, veel klachten uit dorpen die verder weg liggen van de Friese vliegbasis, de roep van een Leeuwardense wethouder om een onderzoek naar de gezondheidseffecten van de dreunende herrie.” En dan moet het overgrote deel van de peperdure F-35-vloot hier nog arriveren.

Tja, en dan heb je ook nog het feit dat Defensie eerder al meldde dat het isolatieprogramma rondom de Vredepeelse kazerne alvast wordt opgepakt. Het is ze dus menens. En het hoeft geen jaren te duren voordat het gedreun begint. Integendeel. Want De Peel is een bestaande vliegbasis, die weliswaar gedeactiveerd is, maar waarvoor de ruimtelijke reservering en de geluidruimte nog steeds intact is. Ze kan dus zo in gebruik genomen worden. De verwachting is dat er niet eerder dan in 2024 een definitief besluit over komt. En dat we het proces niet tegen kunnen houden, het alleen kunnen rekken. 

Misschien dat we er een das vanuit Vierlingbeek naartoe kunnen transporteren?

Ik heb in ieder geval besloten me aan te melden voor de burenmailing van De Peel via informatiedepeel@mindef.nl. Beter laat dan nooit. 

Zie ook:
Omwonenden van vliegbasis Leeuwarden klaar met geluidsoverlast F-35 | Omrop Fryslân (omropfryslan.nl)
F-35 verstoort het leven van Friezen: stress, slapeloosheid, en visite onmogelijk | Omrop Fryslân (omropfryslan.nl)
Geluidsoverlast in Friesland flink toegenomen door F-35 | NOS
Afgelopen twee weken meer klachten door ander geluid F-35 | Mill en St. Hubert | gelderlander.nl